Ayten DURMUŞ, hertaraf.com-30.11.2019

‘Hayatımızı yönetme ve yönlendirme’ dediğimiz çaba ve eylemler hiç şüphesiz ki kolay şeyler değildir. Bu çaba ve eylemlerin her biri ayrı bir bilgi, emek ve bilinç ister. Bazı durumlarda, bilinen doğrular ve değerler, hayatı yönetmek için yeterli olmayabilir. Çünkü söz ettiğimiz durum, insanın çok sarp bir yokuş tırmanmasına benzeyen gerçekten zor bir süreçtir.

Hayatı yönetme ve yönlendirme konusunda insanların zorlandığı üç aşama vardır:

1. Herhangi bir konuda bir karar almak
2. Alınan kararı uygulamaya başlamak
3. Uygulama sürecini gerektiği gibi sonuçlandırmaktır. 

Alınabilen tüm kararlar veya kararsızlıklar, bunların uygulanması veya uygulanamaması insan hayatının bölümlerini oluşturur. Çoğu kere hayatın kırılma noktaları bunlardır. Bu konularda, her kişinin kendi hayatını gözetim altında tutarak ve hayatının gözetim altında olduğunu da bilerek daha doğru ve anlamlı yaşamasını sağlamaya yönelik kolay bir değerlendirme yöntemi oluşturmaya çalıştık.

Eylem Değerlendirme Soruları: 

1. Ben ne yapmalıyım?
2. Ben ne yapıyorum?
3. Ben bunu neden yapıyorum?
4. Bunu yapmama gerek var mı?
5. Bunu kim için yapıyorum?
6. Bu yaptığımı yapmasam ne olur?
7. Bu yaptığımı gerçekten yapmak istiyor muyum?
8. Bu yaptığımdan bir karşılık bekliyor muyum?
9. Bunu yapmamın benim için bedeli ne?
10. Bu bedeli ödememe değer mi?
11. Bu bedel karşılığında ben ne kazanacağım?
12. Bu kazanç, benim istediğim bir şey mi?
13. İstediğim şeyse yaptığım doğru mu?
14. İstediğim şeyse ben yaptığımı doğru yöntemlerle yapıyor muyum?
15. Eğer değilse ben ne istiyorum?
16. İstediğim şeyin adını koyabiliyor muyum?
17. Adını belirlemişsem bu isteğime ulaşmak için ne yapmam gerekiyor?
18. Bunları yapabilecek gücüm var mı?
19. Bu isteğime ulaşmam için nelerden vazgeçmem gerekir?
20. Bunlardan vazgeçmeye razı olabilir miyim?
21. Yaşım, sağlığım, durumum ve konumum bunu yapmak için uygun mu?
22. Tüm çabalarıma rağmen istediğime ulaşamazsam süreçte yaptıklarıma ve yaşadıklarıma pişman olur muyum?
23. Evet, pişman olurum öyleyse …
24. Hayır, pişman olmam öyleyse…

Şimdi hayatın değişik konumlarımdaki kişiler için bu soruların sorulabileceği bazı eylemleri veya durumları belirlemek için ilk soruyu soralım: ‘Ben ne yapıyorum?’

‘Yemek hazırlıyorum.’, ‘Yazı yazıyorum.’, ‘Kitap okuyorum.’, ‘Misafir ağırlıyorum.’, ‘Pasta yapıyorum.’, ‘Bir işte çalışıyorum.’, ‘Bir konferansa gidiyorum.’, ‘Yüksek lisans/Doktora yapıyorum.’, ‘Gençlerle ilgileniyorum.’, ‘Ziyarete gidiyorum.’, ‘Düşünüyorum.’, ‘Örgü örüyorum.’, ‘Televizyon seyrediyorum.’, ‘Güne gidiyorum.’, ‘Siyasetle uğraşıyorum.’, ‘Ticaretle uğraşıyorum.’, ‘Tatile/geziye/ başka şehre/ülkeye gidiyorum.’, ‘Evi temizliyorum.’, ‘Film/açıkoturum/maç izliyorum.’, ‘Ağaç dikiyorum.’, ‘Hiçbir şey yapmıyorum.’, ‘Hocayım/Öğretmenim/ insanlara bir şeyler anlatıyorum.’, ‘Sokak hayvanlarına bakıyorum.’, ‘Yoksullara yardım eden bir yerde gönüllü çalışıyorum.’ vs.

İnsanın yapabildiği akla gelen tüm eylemler bu soruya cevap olarak verilebilir. Adlandırılan tüm durum ve eylemlerin, kişinin hayatında ne kadar gerekli ve anlamlı olduğunu ortaya koyabilmek için yukarıdaki soruların her birinin ilgili eylem açısından cevaplanması gerekir.

Bu sorulara, her kişinin kendi kendine verdiği samimi cevaplar, onun eylemlerinin değerli ve gerekli olup olmadığını kendisine söyleyecektir. Bu cevaplarla kişi, hayat yolunu belirlerken daha bilinçli olabilecek, ömür denilen sınırlı süreyi israf etmeden yaşamaya çalışabilecektir. Çünkü insanın her eylemi, o eylem için gerekli olan bir zamanı ömürden istiyor. Bu eylem anlamlı ise ne âlâ fakat eğer anlamlı değilse kişi kendi eliyle ömrünü hırsızlar arasında paylaştırıyor, demektir. Hâlbuki ömür, istisnasız her kişi için sınırlı olduğundan çok değerlidir.

Bu yöntemle düşünce ve eylemlerimizin değerlendirmesini yapmamız bize bazı açılardan da kolaylık sağlar. Meselâ; pek çok iş için ömrün belli zamanları vardır, o zaman geçince bu şeyleri yapmak bazen zor bazen de imkânsız olur. Bu değerlendirmeyi yapmak hem o zamanı geçirmemek hem de zamanın geçmesi sebebiyle imkânsızlaşmış istekler uğrunda emek israfına sebep olmamak için gereklidir. İki açıdan değerlendirilen durum göz önünde bulundurularak ulaşılan bilgi ve bu bilginin getirdiği bilinç aracılığıyla kişi, hayatını çok bilinçli bir şekilde yönetebilir, yönlendirebilir, doğru ve anlamlı bir şekilde yaşayabilir.

Hayat en temiz, en doğru, en güzel, en faydalı, en soylu bir şekilde yaşanacak kadar önemlidir. Böyle bir hayatın başı da ortası da sonu da güzeldir. Böyle yaşanmış bir hayatta işte bu yüzden ‘keşke’ sözü yok denecek kadar azdır.

‘KEŞKE’ sözünü, eylemlerini bilinçli tercih eden kişiler çok az kullanırlar. Esasında onların ‘keşke’si, çoğu kere uğraştıkları, emek harcadıkları, yaptıkları işlerde daha çok çalışamamanın ‘keşke’sidir; yoksa bir şeyi isteyip de onun mahrumiyetini yaşamanın değil. 

‘KEŞKE’ sözünü, hayatını oluşturan eylemlerini hiç değerlendirmeden yaşamış kişiler çok kullanırlar. Fakat bu kullanım geçip gitmiş hayattan hiçbir şeyi değiştirmez. Düşünülebilecek her konuda yaşanan bu pişmanlığın acısı da öldürmekten beter eder. İmkânları değerlendirmemenin acısı ‘Ah keşke!’ dedikçe ancak üzüntüyü katmerlendirir. Şöyle ki:

‘Keşke bu hayatım için bir şeyler yapıp gönderseydim.’ (89/Fecr: 24)

‘Yüzlerinin ateşte evrilip çevrileceği gün, derler ki: Eyvahlar bize, keşke Allah'a itaat etseydik ve Resul'e itaat etseydik.’ (33/Ahzab:66);

‘Ateşin üstünde durdurulduklarında onları bir görsen; derler ki: Keşke (dünyaya bir daha) geri çevrilseydik de Rabbimizin ayetlerini yalanlamasaydık ve mü'minlerden olsaydık.’ (6/En’am:27)

‘Kitabı sol eline verilen ise; o da der ki: Bana keşke kitabım verilmeseydi.’ (69/Hakka:25) ‘Keşke o (ölüm her şeyi) kesip bitirseydi.’ (69/Hakka: 27)

Fakat ölüm her şeyi bitirmiyor, BAŞLATIYOR.